Bericht voor thuisblijvers, 23 augustus

Arjen Hiemstra

Het koningsportaal aan de westzijde van de kathedraal van Chartres is buitengewoon rijk versierd met beeldhouwwerk. Op de buitenste rand rond het timpaan (het driehoekige veld boven de deuren) boven het linker paar toegangsdeuren zijn voorstellen afgebeeld die betrekking hebben op de zomer.
Je ziet er de afbeeldingen van welke activiteiten er in de middeleeuwen plaatsvonden in de zomermaanden en om het helemaal duidelijk te maken zijn de sterrenbeelden ook afgebeeld:
– Voor juli zijn dat het sterrenbeeld kreeft en het binnenhalen van de oogst.
– Voor augustus zijn dat het sterrenbeeld leeuw en het dorsen van de oogst.
– Voor september zijn dat het sterrenbeeld maagd en de druivenoogst en druivenpers.
Ik verbaas me altijd een beetje over die combinatie bij een kerk: het was blijkbaar geen enkel bezwaar om de astrologie te combineren met het dagelijkse werk en dat gezamenlijk af te beelden op zo’n belangrijke kathedraal. Zij die er verstand van hebben zeggen dat de astrologie pas een probleem werd voor de kerk op het moment dat de moderne sterrenkunde wetenschap zijn intrede deed. Tot die tijd werd aangenomen dat God de gang van de wereld door de sterrenbeelden bepaalde.
Die verbazing is nog veel groter als je het hele portaal beschouwd, de drie dubbele deuren met hun grote en kleine voorstellingen in steen en hun betekenis. Er is een hele theologie afgebeeld vol symboliek die wij niet zomaar begrijpen. De gemiddelde middeleeuwer in Chartres begreep veel meer van dit beeldprogramma dan wij.

Maar is de zomer ook niet juist een tijd van verbazing? Een tijd om nieuwe ervaringen op te doen en je ter verbazen over dingen die oud of nieuw zijn, maar zo anders dan ons dagelijkse leven?