Een goed 2022, durven we er op te hopen?

Er ligt een nieuw jaar voor ons, wat zal het brengen aan zorgen en verdriet? Zal er ook ruimte komen voor ontspanning en onbezorgdheid? Durven we nog ergens op te hopen?

Door goede machten stil en trouw omgeven,

beschermd, getroost, beveiligd wonderbaar,

zo wil ik deze dagen met u leven

en met u binnengaan in’t nieuwe jaar.

…

Door goede machten wonderbaar geborgen

wachten wij rustig, wat ons lot ook zij.

God is met ons in de avond en de morgen,

en elke nieuwe dag is Hij nabij.*

Voelen wij ons door goede machten stil en trouw omgeven? Voelen we ons getroost, beschermd en veilig? Zo wordt het verwoord door Dietrich Bonhoeffer, hij schreef deze woorden in de keldergevangenis van het hoofdkwartier van de Gestapo in Berlijn in een brief eind december 1944 aan zijn moeder. Hij kreeg daar nauwelijks de kans om iets van zich te laten horen, hij werd verdacht van medeplichtigheid aan de aanslag op Hitler en op 9 april werd hij vermoord. Ik vind het adembenemend en hartverscheurend dat je onder dergelijke omstandigheden zo kunt schrijven. Dat je als het ware jezelf loskoppelt van de rauwe werkelijkheid waarin je verkeert en je overgeeft aan het goede, de Goede.

Bonhoeffer verzette zich al in een vroeg stadium tegen abstracte beoefening van de theologie, waarmee hij bedoelde dat hij alleen voluit christen kon zijn als hij zich ook rekenschap zou geven van de tijd waarin hij, een Duitser, leefde met alle consequenties die daarbij hoorden. Na de Kristallnacht stond voor hem vast dat de tyrannie alleen nog met revolutionair geweld gekeerd zou kunnen worden. In 1940 kreeg hij een spreekverbod in 1943 werd hij gevangengenomen. In het boek ‘Verzet en overgave’ zijn de brieven van Bonhoeffer verzameld, die hij vanuit gevangenschap schreef. De titel vat heel compact samen waar het in zijn leven en werken om ging: het verzet tegen het onrecht dat in 1933 manifest werd in Duitsland doordat Hitler aan de macht kwam en de overgave aan God, bij Bonhoeffer was dat niet een zich terugtrekken uit de wereld, het was niet een ‘stil maar, wacht maar…’, maar het was juist deelgenoot zijn in die wereld.

Wij leven in een andere tijd en andere omstandigheden, het klimaat en de pandemie geven nu reden tot zorg en tasten ons gevoel van veilig te zijn aan. Soms hoor je gelovigen zeggen: we moeten meer vertrouwen hebben. Met Bonhoeffer in gedachten denk ik: jawel, maar dan wel een vertrouwen dat niet alleen maar bestaat uit werkeloos afwachten wat er komen gaat. Die combinatie van actie (verzet) en vertrouwen (overgave) lijkt mij heel zinvol, het één doen en het andere niet nalaten. Niet alle actie leidt meteen tot resultaat, dan is een houding van vertrouwen of overgave onmisbaar om de moed erin te houden.

 

Ik wens u allen een goed en veilig 2022 toe.

Elsje Pot

 

*Het eerste en laatste couplet van een gedicht ‘Goede machten’ van Dietrich Bonhoeffer uit het boek Verzet en overgave. In iets andere bewoordingen is het te vinden in het Liedboek, Lied 511.

**Deze overdenking werd geschreven voor het maandblad van de Parkstraatgemeente.